BEN JE GESCHIKT ALS EIGENAAR?

Voor het houden van pijlgifkikkers heb je redelijk veel kennis nodig. Zorg dat je van elke soort die je wil houden alle kenmerken en benodigdheden precies kent. Het terrarium moet goed onderhouden en ingericht worden, en dat is een technisch werk. Informeer je goed voor je tot de aanschaf overgaat. 

Wegens zijn gevoelige huid moet het dier zo min mogelijk worden gehanteerd, het is vooral een prachtig kijkdier. Bedenk waarom je een pijlgifkikker als huisdier wilt en of het dier aan die verwachtingen kan voldoen. 

De volgende vragen helpen je over de aankoop van een pijlgifkikker na te denken: 
•    Deze diersoort kan 12 tot 15 jaar oud worden, kan je er gedurende deze ganse periode voor zorgen?
•    Begrijp je dat het geen knuffeldier is en beter niet wordt aangeraakt?
•    Kan iedereen van het gezin tegen het harde geluid van de kikkers?
•    Heb je de ruimte voor een terrarium?
•    Begrijp je dat je dagelijks schoonmaakwerk hebt en wekelijks het terrarium volledig moet reinigen en voorzien van nieuwe bodembedekking?
•    Begrijp je dat je 3 maal per week een volwassen dier moet voeren met levende insecten?
•    Is er een winkel in de buurt waar ze voederdieren hebben of ben je bereid die zelf te kweken?
•    Is er iemand die de pijlgifkikker kan verzorgen als je op vakantie gaat?
•    Heb je ongeveer 46 euro per maand over voor de voeding en verzorging van twee kikkers?

WAAR HAAL JE EEN PIJLGIFKIKKER?

Koop pijlgifkikkers best bij hobbyfokkers, eventueel via verenigingen of in gespecialiseerde handelszaken. Een verantwoordelijke kweker zal je graag bijstaan met advies. Kies een verkoper bij wie de dieren er gezond uitzien, het terrarium en water proper zijn, en er voldoende ruimte is in het verblijf. Als je bij een handelszaak koopt, dan is de consumentenwetgeving van toepassing en heb je een wettelijke garantie op de gezondheid van de dieren. 

De meeste pijlgifkikkers vallen onder de CITES-wetgeving, vraag naar de CITES-documenten bij de aankoop. Je moet altijd kunnen aantonen waar de kikkers vandaan komen. 

Het is belangrijk dat je het verschil kent tussen dieren die in het wild gevangen worden en nakweekdieren. Nakweekdieren, of dieren die in gevangenschap gekweekt zijn, moeten verkozen worden boven de wilde variant. Dieren die in het wild gevangen zijn, zijn veel giftiger dan de nakweekdieren, ze kunnen verschillende ziektes meedragen en het vangen van wilde pijlgifkikkers is vaak niet duurzaam. Bovendien ervaren wildvangdieren veel stress tijdens het vaak langdurige transport. 

Wees kritisch en durf vragen te stellen. Als koper ben je verantwoordelijk voor een goede keuze. Koop geen zwakke of zieke dieren, want zo hou je foutieve handel in stand. Vraag na of de dieren in gevangenschap gekweekt zijn! Let goed op of de dieren geen verwondingen of vervormingen hebben. Als je verwaarloosde dieren opmerkt, dan kan je dit melden bij de Dienst Dierenwelzijn op het Meldpunt verwaarloosde of mishandelde dieren. 
 
Voordat je een pijlgifkikker mee naar huis neemt, moet het terrarium in orde zijn, zodat het warm is en klaar voor de komst van het dier. Een terrarium moet je zeker een maand voor de aanschaf van de pijlgifkikkers opstarten. Op deze manier zullen de planten gedijen in het terrarium en zal de omgeving stabiel zijn. Als je al een pijlgifkikker hebt, dan is het verstandig een nieuw dier een maand in quarantaine te houden om zo de insleep van ziektes te voorkomen. Na de aankoop moet het dier een aantal weken wennen aan de nieuwe situatie. Geef het dier die rust, want dit is een stresserende periode.

HOEVEEL KOST EEN PIJLGIFKIKKER?

De aankoopprijs van een pijlgifkikker bedraagt 20 tot 75 euro per stuk, afhankelijk van de leeftijd en kleur. Speciale varianten zijn duurder.

De aankoop van een terrarium en het meeste toebehoren is een eenmalige investering. Richtprijzen vind je hier.

Maandelijks kost een groep van twee dieren ongeveer 46 euro voor levend voer, voedingssupplementen, bodembedekking, elektriciteit en water. Als het dier ziek wordt of je wil kweken, kunnen de kosten hoog oplopen. 
 

Wat kosten twee pijlgifkikkers jaarlijks?

Jaarlijkse kosten                                                               Bedrag

Bodembedekking                                                                   150 euro

Levende insecten en vitamine- en mineralenpoeder     250 euro

Full spectrum lamp                                                                 60 euro

Elektriciteit en water                                                             100 euro

Totaal                                                                                560 euro

WAT HEEFT EEN PIJLGIFKIKKER NODIG?

Een pijlgifkikker heeft een tropisch regenwoudterrarium nodig van minimaal 38 liter per volwassen dier van 5 cm of voor een koppel van de kleinere Ranitomeya-soorten. Hoe groter het terrarium, hoe beter je voldoet aan de behoeftes van je pijlgifkikker. Afhankelijk van de soort leven ze in bomen of op de bodem. Voor boomlevende soorten is voldoende hoogte in het terrarium essentieel.

In een klein terrarium geeft een roostertje voldoende ventilatie, maar vermijd tocht of grote temperatuurschommelingen. In een groot terrarium kan er soms extra mechanische ventilatie nodig zijn. De ruiten mogen in de voormiddag vochtig zijn, maar moeten in de loop van de dag opdrogen. Een goed sluitende overkapping voorkomt dat het dier via de vegetatie ontsnapt.

Plaats het terrarium op een stevige ondergrond en op een rustige plaats. Trillingen kunnen voor stress zorgen. Voorzie een achterwand in het terrarium, dan voelt het dier zich beschut en veilig.

In het terrarium moeten de volgende zaken aanwezig zijn:
•    een fullspectrum uv-lamp en eventueel een reflectorlamp 
•    een koelere plek met grote takken en planten
•    een schuilplaats op een warme en een op een koele plek
•    veel klimmogelijkheden in de vorm van grote planten
•    een hygrometer, om zeker te zijn dat de luchtvochtigheid overdag minstens 50 à 60% bedraagt en ’s nachts minstens 80 tot 90%
•    een plantenspuit en/of watervernevelaar
•    minstens een klein, ondiep waterbad

Gezelschap

Een pijlgifkikker kan goed alleen gehouden worden. Een koppel kan ook, het beste hou je slechts één mannelijke en één vrouwelijke pijlgifkikker van dezelfde soort samen. Mannelijke dieren kunnen onderling zeer agressief worden. 

Bodembedekking in inrichting

 Gebruik als bodembedekker een laag orchideeënaarde, stukken boomschors, mos, turf of niet-bemeste, biologische potgrond. Zorg dat de kikker zich zeker op een plek in de aarde kan ingraven en een waterpoeltje heeft. De dieren durven weleens het substraat oppikken als ze een prooi vangen, dus gebruik geen fijne bodembedekkers zoals zand. Hou de bodem proper, want door de hoge luchtvochtigheid kan de bodembedekking immers gaan schimmelen. Vergeet niet om te nat en vuil bodemmateriaal - vooral rond het waterbad - om de paar dagen te vervangen. Pijlgifkikkers hebben graag een vochtige omgeving, en daarom is het raadzaam om bijkomend de bodem te bedekken met vochtig mos.

In de vrije natuur leven sommige pijlgifkikkersoorten in bomen. Zorg dus met planten in het terrarium voor voldoende klim- en schuilmogelijkheden. De ficus bejamini wordt veel gebruikt, maar andere stevige planten kunnen natuurlijk ook. Gebruik planten die niet giftig zijn en veel bladeren hebben. Verschillende soorten kweekmos, varens en vochtig boomschors of holle kurk zijn een goede aanvulling. Besteed vooral aandacht aan schaduwplekjes, want de pijlgifkikker houdt van de schemering en schaduw.  Voor de inrichting kan je de buitenste delen van kokosnoten, gedroogde beukenbladeren, stenen, kurk en bloempotten gebruiken. 

Maak met een aantal takken schuilplaatsen. Zet zware stenen en planten altijd rechtstreeks op de bodem van het terrarium, nooit op de bodembedekking. Zo voorkom je dat deze kantelen en je dier verwonden.

Temperatuur

Voor soorten die leven in lager gelegen gebieden zijn de optimale boven- en ondergrens 25 tot 27 °C.  Voor soorten die van nature in berggebieden voorkomen, waar het wat koeler is, schommelt de temperatuur idealiter rond de 23 °C. 

Let op met temperaturen hoger dan 32 °C, want zelfs een korte blootstelling daaraan kan dodelijk zijn. Begin bij twijfel met lagere temperaturen en verhoog gradueel. Als de kikkers zich goed voelen zullen ze goed eten en alert zijn. Volg de temperatuur vooral in de zomer goed op. Een thermometer in het terrarium is noodzakelijk om de minimum- en maximumtemperatuur goed in het oog te houden. Om oververhitting te voorkomen, plaats je een terrarium nooit rechtstreeks in het zonlicht of nabij een warmtebron.

Waterkwaliteit en luchtvochtigheid

Pijlgifkikkers leven in een vochtig tropisch klimaat, dus zorg dat de luchtvochtigheid minimaal 70% bedraagt. Idealiter bedraagt ze 80 à 90%, want zo wordt het natuurlijk habitat van de kikker het best nagebootst. Met een hygrometer kan je de luchtvochtigheid controleren. Installeer een watervernevelaar. Daarnaast bevorderen meerdere ondiepe waterpoeltjes de luchtvochtigheid in het terrarium. Een goede verhouding bewaren tussen de luchtvochtigheid en ventilatie is soms een uitdaging. Als vuistregel geldt dat de ruiten in de voormiddag vochtig moeten zijn, maar in de loop van de dag moeten opdrogen.

Zet een bak met lauwwarm drinkwater in het terrarium. Het is ook noodzakelijk om een voldoende groot waterbad of meerdere baden te voorzien. Let er op dat het dier niet kan verdrinken en dat het gemakkelijk uit het bad kan komen. De kikkers zwemmen niet, maar moeten wel nat kunnen zitten als ze dat willen. Doordat het dier ook mest in het bad, moet het bad dagelijks gereinigd worden en gevuld worden met vers chloorvrij water. 

Daglichtlamp en/of full-spectrumlamp

De meeste pijlgifkikkers leven in schaduwrijke en donkere omgevingen.  Een lichtbron met een lage dosis uv-licht is aangeraden voor de gezondheid van de dieren. Met name uv-B-licht is cruciaal voor de aanmaak van vitamine D3 en uv-A-licht zorgt voor pigmentvorming. Ook de planten in het terrarium groeien beter met een full spectrum lichtbron (inclusief uv-licht).

Voorzie zeker zeer veel schuilplekken met vegetatie waar de kikkers beschutting vinden voor het licht. Plaats de uv-lamp hoog in het terrarium om te vermijden dat het lokaal te sterk opwarmt op één plaats in het terrarium. 

Je kan de juiste temperatuur verkrijgen door een verwarmingsinstallatie onder het terrarium te plaatsen. Deze installatie koppel je dan aan een regelbare thermostaat, met een sensor die net boven de vloer van het terrarium geplaatst is. Pijlgifkikkers zoeken namelijk verkoeling in de bodem maar als die door bodemverwarming te warm is, dan kan dit fataal zijn voor de kikker. Ook reflectorlampen kunnen als warmtebron dienen. Halogeenlampen hebben als nadeel dat de warmte die ze genereren zeer plaatselijk is en zijn dus af te raden.

Kikkers kunnen plaatselijke oververhitting niet goed inschatten en kunnen daarom ernstige brandwonden oplopen. Vermijd daarom contact tussen de kikker en de verlichting. Hou bij de inrichting van het terrarium hiermee rekening en let ook op de takken. Ook warmtematten, warmtekabels en warmtestenen drogen de omgeving en bodembedekking uit en zijn niet geschikt om in het terrarium te gebruiken. 

Dagelijks lichtritme en de seizoenen

Pijlgifkikkers hebben elke dag 12 uren licht en 12 uren duisternis nodig. Met timers op alle licht- en warmtebronnen kan je dit automatisch regelen. Je hoeft de seizoenen niet na te bootsen. 

Verrijking

Verrijking  helpt tegen afwijkend gedrag. Door nieuwe prikkels te geven stimuleer je het dier en doorbreek je zijn dagelijkse routine. Een niet verrijkte huisvesting is bovendien stresserend voor pijlgifkikkers. Je kan variatie voorzien in voeding, in klimmogelijkheden, inrichting... Maak slim gebruik van de beschikbare ruimte om het terrarium complexer te maken. Voorzie bijvoorbeeld makkelijk beklimbare en toegankelijke plekken op verschillende hoogtes. Voeg een nieuwe niet-giftige plant toe of een tak met een andere textuur zoals een druivenstronk. De pijlgifkikker jaagt ook graag op vliegende insecten.

Planten zijn een ideale afwisseling en klimstructuren voor de pijlgifkikkers. Planten die goed te gebruiken zijn in een terrarium zijn: 

•    planten van het geslacht Philodendron 
•    planten van de bromeliafamilie  
•    planten van het geslacht Ficus
•    orchideeën
•    planten van het geslacht Aglaonema zoals Aglaonema roebelenii 
•    Epipremnum aureum

Verdiep je verder in de kenmerken van zijn natuurlijke omgeving om nog meer tegemoet te komen aan de behoeften en interesses van je dier. Het is een goed teken als het onderzoekend en nieuwsgierig is. Observeer dagelijks het dier om zijn gedrag en behoeftes te leren kennen. Een passief dier dat weinig gebruik maakt van de ruimte, is mogelijk ziek of geeft aan dat de omgeving niet goed voldoet, te koud is of tot verveling leidt. Zoeken naar manieren om je dier te verrijken is leuk, zowel voor mens als dier!

VERZORGING

Dagelijks
•    Geef kikkervisjes dagelijks algenvlokken als voer
•    Verwijder voederresten en nog levende insecten na enkele uren
•    Reinig het bad en geef vers chloorvrij water
•    Controleer de temperatuur en de luchtvochtigheid
•    Besproei het terrarium ’s ochtends en ’s avonds met water, of zoveel als nodig om de juiste luchtvochtigheid (overdag en ’s nachts!) aan te houden, en gebruik daarvoor de plantenspuit of een watervernevelaar
•    Hou de bodembedekking op enkele plaatsen in het terrarium vochtig, maar niet nat
•    Vervang te natte bodembedekking en verwijder uitwerpselen, kijk uit voor schimmelvorming
•    Controleer of de pijlgifkikker er gezond uitziet en zich normaal gedraagt tijdens de avonduren

Minstens één keer per week
•    Reinig het terrarium grondig met heet water. Verplaats het dier naar een tijdelijk onderkomen. Dat mag kleiner zijn, maar hou de dieren dan best apart om agressie te voorkomen. Verwijder al het materiaal en schrob het terrarium en attributen grondig. Laat alles goed drogen en voeg nieuw substraat toe.

Elke vier maanden
•    Ontsmet het terrarium volledig met een speciale, voor amfibieën geschikte, terrariumreiniger, die je kan kopen in de dierenspeciaalzaak. Spoel zeer grondig na!

GEZONDHEID

De gezondheid van de pijlgifkikkers kan je in de gaten houden door een mestonderzoek te doen, de voederopname goed in het oog te houden en de dieren te wegen. Als een dier vermagert, moet je zeker de oorzaak zoeken en aanpakken. Ga naar een gespecialiseerde dierenarts als het dier ziek is. Verminder het risico op ziektes door een uitstekende huisvesting en voeding. 

De meest voorkomende ziekten bij pijlgifkikkers zijn:

•    Spindly leg syndrome (SLS) wordt geassocieerd met vitamine B-tekorten.

Symptomen: neurologische aandoeningen en skeletafwijkingen. 

•    Inwendige parasieten bv. eencelligen (Zelleriella sp, Nyctotheroides sp.) en flagellaten en wormen

Symptomen: slechte conditie, vermageren, lusteloos zijn. 
In een bloeduitstrijkje kunnen sommige bloedparasieten herkend worden. De dierenarts kan ook een mestonderzoek uitvoeren om gastro-intestinale parasieten op te sporen.

•    Uitwendige parasieten bv. schimmels, mijten en visluizen

Symptomen: de huid en slijmlaag zijn aangetast, de dieren hebben jeuk en infecties. 
Zorg voor goede hygiëne en vervang alle bodembedekking en water. 

•    Afwijkend gedrag en stress

Symptomen: lusteloosheid, verminderde eetlust, verminderd reproductief vermogen.
Stress wordt veroorzaakt door blootstelling aan chemische producten (zoals schoonmaakmiddelen), ziektes, het aantal soortgenoten en de omgeving. Probeer zo goed mogelijk tegemoet te komen in de behoeftes van de dieren om stress te verminderen.